2310 558165 info@noimatherapy.gr

ΟΡΙΑ

NOHMA 

BLOG

oria

Θέτοντας όρια, βάζοντας όρια…όπως και να το πούμε τα όρια είναι ένα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα τους γονείς σε όποιο ηλικιακό στάδιο κι αν βρίσκεται το παιδί τους. Από τη στιγμή της γέννησης μέχρι και τη στιγμή που τα παιδιά μας θα αποχωρήσουν από το σπίτι, μας απασχολεί έντονα το θέμα των ορίων.
Τι είναι τελικά τα όρια; Όπως και να το πούμε τα όρια έχουν να κάνουν με κανόνες που αρχικά αφορούν την καθημερινότητά μας και ταυτόχρονα χαρακτηρίζουν τις αξίες και τα πιστεύω που έχουμε για τη ζωή. Ουσιαστικά τα όρια είναι ο τρόπος που μεταβιβάζουμε τα πιστεύω μας στα παιδιά μας. Αυτό γίνεται καθημερινά από τη στιγμή της γέννησης και έκτοτε.
Τι χρειάζεται τελικά να «έχουμε» εμείς ως γονείς για να καταφέρουμε να θέσουμε όρια στο παιδί μας; Καταρχήν πρέπει εμείς οι ίδιοι να έχουμε όρια. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι πρέπει να κατανοούμε τον εαυτό μας, να μας είναι ξεκάθαρες οι αξίες και τα πιστεύω μας, να έχουμε σταθερή και με συνέπεια συμπεριφορά μέσα στο χρόνο. Και το πιο σημαντικό από όλα είναι να έχουμε πρόγραμμα. Το ξέρω ότι αυτό ακούγεται δύσκολο και “τρομακτικό” αλλά αν το σκεφτούμε με ψυχραιμία θα καταλάβουμε ότι τα τηρούμε, ότι δηλαδή τις περισσότερες φορές το κάνουμε. Αυτό που μας δυσκολεύει είναι να κατανοήσουμε τις ανάγκες και τις δυσκολίες κάθε παιδιού ανάλογα με την ηλικία. Αυτό σημαίνει ότι τα όρια αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού μας, ουσιαστικά πρέπει να τα αναπροσαρμόζουμε ανάλογα με τις ανάγκες τους. Για το λόγο αυτό πρέπει να είμαστε ευέλικτοι και παρατηρητικοί.
Από τη στιγμή της γέννησης βάζουμε όρια τα οποία έχουν να κάνουν κυρίως με τις βιολογικές ανάγκες του βρέφους. Αυτό σημαίνει ότι καλούμαστε να εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα κατάλληλο που να ικανοποιεί τις βιολογικές ανάγκες του βρέφους. Είναι σημαντικό πάντα να έχουμε στο μυαλό μας ότι ένα βρέφος δεν γνωρίζει την ημέρα και τη νύχτα και το πρόγραμμα της οικογένειας. Καλούμαστε λοιπόν εμείς να εντάξουμε το νέο μέλος στο πρόγραμμα της οικογένειας και όχι την οικογένεια στο πρόγραμμα του βρέφους. Είναι σίγουρο ότι οι ρυθμοί της οικογένειας επηρεάζονται με τον ερχομό κάθε νέου μέλους αλλά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι εμείς είμαστε οι ενήλικες και εμείς πρέπει να καθορίζουμε το πρόγραμμά μας τελικά. Είμαι σίγουρη ότι διαβάζοντας αυτά που γράφω θα αναλογίζεστε ότι δεν γίνεται. Στην αρχή είναι δύσκολο να συμβεί, είναι δύσκολο να βάλουμε πρόγραμμα, είναι δύσκολο να οριοθετήσουμε και το φυσικό περιβάλλον και το κοινωνικό περιβάλλον. Σταδιακά όμως και εφόσον το θέλουμε αν το προγραμματίσουμε και το οργανώσουμε μπορεί να συμβεί. Πάντα έχουμε στο μυαλό μας ότι σεβόμαστε τόσο τις ανάγκες του βρέφους όσο και τις δικές μας. Καλούμαστε λοιπόν να βρούμε αυτή τη μαγική ισορροπία μεταξύ των δικών μας αναγκών και των αναγκών των παιδιών μας, η οποία επηρεάζεται συνέχεια ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο των παιδιών και την κατάσταση της δικής μας προσωπικής ζωής…
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Το τονίζω γιατί ειδικά με τα νήπια είναι πολύ πολύ πολύ σημαντικό. Για να λειτουργήσει το οποιοδήποτε πρόγραμμα πρέπει να είμαστε συνεπείς, σταθεροί και συνεχείς. Στην πράξη τελικά είναι πολύ δύσκολο να το καταφέρουμε αυτό, όχι όμως αδύνατο. Σε δεύτερο στάδιο πρέπει να καθορίσουμε ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι. Και το πιο κρίσιμο από όλα είναι να θέσουμε αρνητική συνέπεια για την αρνητική συμπεριφορά. Η αρνητική συνέπεια θα πρέπει να είναι η ίδια και να ισχύει κάθε φορά με τον ίδιο τρόπο. Έστω και μία φορά να μην την εφαρμόσουμε γινόμαστε ασυνεπείς και χάνει τη «δύναμή» του ο κανόνας. Το συχνότερο λάθος που κάνουμε είναι ότι δεν είμαστε ψύχραιμοι όταν συμβαίνει κάτι αρνητικό και ουσιαστικά τιμωρούμε και δεν συνετίζουμε. Εμείς όμως θέλουμε το παιδί – κάθε ηλικίας – να κατανοήσει την αρνητική συμπεριφορά και να μην την επαναλάβει ξανά. Η συνέπεια πρέπει να εφαρμόζεται άμεσα, να είναι απλή και ξεκάθαρη και να συνδέεται με την αρνητική συμπεριφορά. Δεν χρειάζεται να είμαστε αρνητικοί, δεν χρειάζεται να φέρνουμε στην επιφάνεια και να θυμόμαστε άλλες αρνητικές συμπεριφορές του παρελθόντος και σίγουρα δεν χρειάζεται να χαρακτηρίζουμε το παιδί μας ( Για παράδειγμα : Είσαι αδέξιος! Πάλι χάλια τα έκανες!! Καλά δε μπορείς να προσέχεις λίγο;, Τόσες φορές στο έχω που αλλά κάνεις συνέχεια τα ίδια!). Επικεντρωνόμαστε στο εδώ και τώρα και πάντα μιλάμε για την αρνητική συμπεριφορά και όχι για το κακό παιδί. Όσο περισσότερο τσιρίζουμε και φωνάζουμε τόσο μεγαλύτερη ένταση δημιουργείται. Να είστε σίγουροι ότι όταν φωνάζετε το παιδί σας ουσιαστικά δεν ακούει αυτά που του λέτε αλλά ουσιαστικά φοβάται.
Το δεύτερο συχνότερο λάθος είναι ότι δεν έχουμε σκεφτεί από πριν και δεν το έχουμε ανακοινώσει στο ίδιο το παιδί ποια θα είναι η συνέπεια και το τί είναι η συνέπεια. Ανάλογα λοιπόν με την ηλικία του παιδιού οφείλουμε να το συζητήσουμε μαζί του, να το γράψουμε ή να το ζωγραφίσουμε έτσι ώστε να γίνει άμεσα κατανοητή στο παιδί.
Το τρίτο λάθος είναι ότι δεν συνεννοούμαστε με το σύζυγο/ σύντροφο. Πολύ συχνά έρχονται μαμάδες και μου παραπονούνται ότι κάθε προσπάθειά τους την «καταστρέφει» ο σύζυγος, σύντροφος. Η πιο σύνηθες ιστορία είναι ότι ο μπαμπάς έρχεται πολύ αργά και δεν αντέχει να περιορίζει το μονάκριβό του, έτσι αδιαφορεί για τα λεγόμενα της μαμάς, και περνάει λίγο χρόνο με το παιδί του ικανοποιώντας του κάθε επιθυμία χωρίς κανένα όριο… Οι κανόνες και τα όρια πρέπει να τηρούνται  εξίσου και από τους δύο γονείς. Διαφορετικά το παιδί το χαρακτηρίζει σύγχυση και έχει στο μυαλό του «η κακή μαμά» και ο «καλός μπαμπάς». Αυτό μπορούμε πολύ εύκολα να καταλάβουμε τι σημαίνει. Ουσιαστικά καθαιρεί την έννοια του κανόνα και μαθαίνουμε στο παιδί ότι μπορεί με χειριστικό τρόπο να καταφέρει αυτό που θέλει. Επιπλέον, οι γονείς οι ίδιοι διαπληκτίζονται μεταξύ τους και δεν συμφωνούν και αυτό προκαλεί μία γενικευμένη ένταση στην οικογένεια η οποία μας είναι λίγο έως πολύ γνωστή.   
  Δεν μπορούμε να έχουμε την τέλεια οικογένεια ούτε να έχουμε την απαίτηση από το παιδί μας να είναι τέλειο. Ούτε και εμείς είμαστε τέλειοι..Θέλουμε όμως να υπάρχει επικοινωνία και αυτά που είναι σημαντικά για εμάς – για τον καθένα είναι άλλα τα σημαντικά – να μπορούμε να τα διαχειριστούμε και να τα εφαρμόζουμε. Ναι, η καθημερινότητα είναι δύσκολη, μπορούμε όμως να την κάνουμε εύκολη σε μερικά σημεία αρκεί να μην είμαστε πολύ αυστηροί με τον εαυτό μας, με τον σύντροφο μας  και με τα παιδιά μας. Τελικά νομίζω ότι υπάρχει ουσιαστικά ένας κανόνας που πρέπει να θυμόμαστε όλοι : ‘Όταν αυτό που κάνω, το οποίο το έχω εφαρμόσει αρκετές φορές με τον ίδιο πάντα τρόπο και δεν έχει αποτέλεσμα – δεν περιορίζει την αρνητική συμπεριφορά – τότε πρέπει να μετακινηθώ, πρέπει να «αλλάξω»….Τόσο απλά.

Ψυχολόγος,  Χριστοδουλάκη Ιωάννα,

MSc Ειδικής Αγωγής