ΟΤΑΝ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΕΚΔΗΛΩΝΕΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Κάποιες φορές θα έχουμε βρεθεί στην άσχημη θέση που το παιδί μας χτύπησε κάποιο άλλο παιδί. Ουσιαστικά εκείνη τη στιγμή έχουμε την ανάγκη να απολογηθούμε για το παιδί μας και νιώθουμε  παράλληλα και θυμό προς αυτό γιατί εκδήλωσε μη επιθυμητή  συμπεριφορά. Αυτό το γεγονός όμως φαίνεται να συμβαίνει σε  όλους τους γονείς και όλα τα παιδιά. Το παιδί σας σίγουρα θα  χτυπήσει κάποιο άλλο. Όλα τα παιδιά το κάνουν! Ο στόχος σας δεν  πρέπει να είναι να έχετε ένα παιδί που δεν χτυπάει ποτέ, αλλά να το διδάξετε με την πάροδο του χρόνου πώς να μάθει σταδιακά να διαχειρίζεται το θυμό και την απογοήτευση του. Συνήθως η επιθετικότητα εκδηλώνεται όταν υπάρχει ματαίωση. Το παιδί διεκδικεί κάτι –ένα αντικείμενο, την προσοχή ενός ατόμου – και δεν έχει διάθεση να περιμένει  και να το μοιραστεί.
Τα μικρά παιδιά – νηπιακής ηλικίας –  έχουν περιορισμένες λεκτικές δεξιότητες και χάνουν συχνά τον έλεγχο, γεγονός το οποίο είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό. Κατά κύριο λόγο, τα μικρά παιδιά δεν χτυπούν το ένα το άλλο για να γίνουν «κακά». Χτυπούν γιατί δεν ξέρουν τι άλλο να κάνουν. Ακόμη δεν έχουν μάθει να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και δεν εκδηλώνουν την επιθυμητή συμπεριφορά. Αρχικά, ο στόχος μας πρέπει να είναι να απομακρύνουμε το παιδί από το ερέθισμα και την κατάσταση που γέννησε την βίαιη και μη επιθυμητή αντίδραση.
Απομακρύνετε το παιδί από το σκηνικό που του προκάλεσε απογοήτευση, αποπροσανατολίστε το και με αγάπη πείτε του: «Όχι, το να χτυπάμε τα άλλα παιδιά πονάει». Μην σπαταλάτε τον χρόνο σας σε μια πιο εμπεριστατωμένη εξήγηση. Το πιο πιθανό είναι το παιδί σας να μην καταλάβει. Το μήνυμα που θα δώσουμε στο παιδί μας πρέπει να είναι σύντομο και ξεκάθαρο. Όταν αρχίζουμε και εξηγούμε και του παραθέτουμε πολλές πληροφορίες το παιδί δεν είναι σε θέση να τις διαχειριστεί. Ουσιαστικά το μπερδεύουμε και δεν έχει κατανοήσει τι θέλουμε να του πούμε. Μικρές προτάσεις με μικρές λέξεις και ξεκάθαρο νόημα. Σε αυτή μόνο την περίπτωση ένα παιδί νηπιακής ηλικίας θα καταλάβει αυτό που του έχουμε πει. Είναι πολύ σημαντικό να βρισκόμαστε στο ύψος των ματιών του όταν του μιλάμε έτσι ώστε να μας δει και να νιώσει και το δικό μας συναίσθημα.
Ας μη γίνουμε ηθικολόγοι π.χ. : «Όταν χτυπάμε άλλα παιδιά γινόμαστε κακά παιδιά οι ίδιοι» γιατί αυτό που καταφέρνουμε δεν είναι να κατανοήσει ότι εκδήλωσε μία μη επιθυμητή συμπεριφορά αλλά ότι είναι κακό παιδί. Παράλληλα του προκαλούμε ενοχές.
Παραθέτουμε παρακάτω 5 απλά βήματα που θα σας βοηθήσουν να αποτρέψετε την επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας:
1) Σταματήστε τη βίαιη συμπεριφορά: Όπως είπαμε και παραπάνω αυτό είναι το πρώτο σημαντικό βήμα για να τα καταφέρετε. Απομακρύνετε το παιδί σας από την κατάσταση και προσπαθήστε να ακινητοποιήσετε τα χέρια του από την επαφή με το άλλο παιδί. Πείτε «Σταμάτα!» σταθερά, αλλά όχι με θυμό. Το συναίσθημα που πρέπει να μεταδώσουμε είναι αποφασιστικότητα και αυστηρότητα.
2) Διατηρήστε την ψυχραιμία σας: Όταν αντιδράτε με θυμό απέναντι στα παιδιά σας, υιοθετείτε στην ουσία την αρνητική συμπεριφορά που θέλετε να εξαλείψετε. Φωνάζοντας ή χτυπώντας στέλνουμε το μήνυμα στα παιδιά μας ότι αυτοί είναι αποδεκτοί τρόποι να συμπεριφερόμαστε ως απάντηση σε καταστάσεις που μας προκαλούν θυμό. Έτσι, το παιδί μπορεί να χτυπήσει για να τραβήξει την προσοχή μας και τότε είναι σαν να ανταμείβουμε τη συμπεριφορά του, διδάσκοντας ότι το χτύπημα είναι ένας ισχυρός τρόπος για να πάρει αυτό που θέλει.
3) Αντιληφθείτε πώς αισθάνεται το παιδί και εξηγήστε του γιατί σταματήσατε τη βίαιη συμπεριφορά του: Μερικά παιδιά χτυπούν πάνω στο παιχνίδι και άλλα όταν εκνευρίζονται ή απογοητεύονται. Ονομάστε αυτά τα συναισθήματα για το παιδί σας και εξηγήστε του ότι είναι εντάξει να αισθάνεται εκνευρισμό ή απογοήτευση, αλλά δεν είναι σωστό να χτυπάει τα άλλα παιδιά. Μπορείτε επίσης να του εξηγήσετε πώς η συμπεριφορά του επηρεάζει του άλλους, έτσι ώστε να του διδάξετε την αξία της ενσυναίσθησης.
4) Πείτε στο παιδί τι να κάνει: Χρησιμοποιήστε αντίστοιχα περιστατικά για να διδάξετε την κατάλληλη συμπεριφορά στο παιδί σας. Μπορεί να χρειάζεται να μάθει να αγγίζει τους ανθρώπους μαλακά ή να χρησιμοποιεί φράσεις όπως «Σε παρακαλώ» για να ζητήσει κάτι από κάποιο άλλο πρόσωπο, «Βοήθησέ με» για να αποφύγει την απογοήτευση και «Σταμάτα» για να δείξει ότι κάτι το ενοχλεί.
5) Επαινέστε τη σωστή συμπεριφορά: Επιβραβεύστε το παιδί σας για την υιοθέτηση της κατάλληλης συμπεριφοράς έπειτα από τη δική σας παρέμβαση. Όταν είναι πλέον σε θέση να χρησιμοποιήσει τις παραπάνω φράσεις και να αγγίζει απαλά εσάς και τα παιδιά με τα οποία συναναστρέφεται, είναι μια καλή ευκαιρία να δείξετε τον ενθουσιασμό σας και να το επαινέσετε, χρησιμοποιώντας φράσεις όπως: «Πόσο ωραία ήταν τα λόγια που χρησιμοποίησες» ή «Μπράβο που δεν τράβηξες απότομα το φίλο σου την ώρα που παίζατε».
 
Χριστοδουλάκη Ιωάννα,
Ψυχολόγος MSc Ειδικής Αγωγής