Σαν σήμερα το 1948 υπογράφηκε από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ η Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε μία προσπάθεια να τεθούν τα θεμέλια για ένα κόσμο χωρίς διακρίσεις στα δικαιώματα και τις ελευθερίες όλων των ανθρώπων. Η ανάγκη για τη δημιουργία ενός κόσμου όπου θα επικρατεί ειρήνη, ελευθερία και δικαιοσύνη οδήγησε στην δημιουργία της Χάρτας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που καθόρισε σημαντικά τη μετέπειτα ανάπτυξη των κοινωνιών και πολιτισμών έως σήμερα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η διασφάλιση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνέβαλλε στην εξέλιξη και την ανάπτυξη του σύγχρονου κόσμου.
Σήμερα αναφερόμαστε πολύ συχνά στα δικαιώματα που έχει κάθε άνθρωπος απέναντι στο νόμο και την πολιτεία. Είναι πολύ κρίσιμο ωστόσο να θυμηθούμε μερικά από αυτά. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ηθικές αρχές που προστατεύονται ως νόμιμα δικαιώματα από το διεθνές και εθνικό δίκαιο. Μερικά από τα πιο σημαντικά είναι το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία, στην ισότητα απέναντι στο νόμο, στην ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης καθώς επίσης και άλλα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά όπως το δικαίωμα στην εργασία, την υγεία, την εκπαίδευση, την ιατρική περίθαλψη, τη συμμετοχή στον πολιτισμό, στην κατοικία.
Κατά πόσο όμως σήμερα σε εποχή πανδημίας μπορούμε να μιλάμε για την διασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων;
Φαίνεται ότι η πανδημία covid έχει προκαλέσει σημαντική κρίση στα θεμέλια των κοινωνιών ανά τον κόσμο. Η πανδημία είναι σαν να έφερε στην επιφάνεια διακρίσεις που υφίστανται λόγω κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων και να τις έκανε ακόμη πιο έντονες. Ταλανίζονται δικαιώματα καθώς οι άνθρωποι δεν στέκονται τελικά ίσοι απέναντί τους. Η οικονομική κατάσταση της εκάστοτε οικογένειας, το μέρος κατοικίας κάθε ατόμου ακόμη και η ηλικία, οι συνθήκες διαβίωσης, φαίνεται να δημιουργούν ακόμη μεγαλύτερο ρήγμα και απόσταση από την ισότητα απέναντι στα δικαιώματα.
Η πρόσβαση στην εκπαίδευση σε καιρό πανδημίας δεν είναι ίση για όλους όπως και η πρόσβαση στην πολυπόθητη υγεία και ιατρική περίθαλψη καθώς φαίνεται να επηρεάζεται βαθύτατα από την κοινωνικοοικονομική κατάσταση κάθε ατόμου. Μέσα σε αυτό το κάδρο είναι σημαντικό να προσθέσουμε ότι η άρση της ελεύθερης μετακίνησης στερεί αντίστοιχα άλλα δικαιώματα.
Δυστυχώς το δικαίωμα στην ψυχική υγεία δεν διαφοροποιείται από το δικαίωμα στην υγεία και κατ΄ επέκταση φαίνεται να έχει παραμεληθεί σήμερα. Ανησυχητικά στοιχεία για αύξηση των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας και αύξηση ατόμων με ψυχικά νοσήματα είναι μόνο μερικοί δείκτες Δεν μπορούμε με στοιχεία νε δείξουμε πόσο επηρεάζεται η συνολική ανάπτυξη των παιδιών απλώς μπορούμε μόνο να το αναλογιστούμε. Η πανδημία, η καραντίνα, η απομόνωση, η δύσκολη πρόσβαση στην εκπαίδευση επηρεάζει δομικά την εξέλιξη και την ανάπτυξη των παιδιών όλων των ηλικιών καθώς τους στερείται η κοινωνικοποίηση, η επικοινωνία, το ελεύθερο παιχνίδι, το φανταστικό παιχνίδι με φίλους. Ο κατάλογος θα ήταν πολύ μακρύς αν μάλιστα αναφερόμασταν ιδιαίτερα στα άτομα με αναπηρίες που βρίσκονται απομονωμένα και καθηλωμένα στην οικία τους ρημάζοντας ψυχικά, σωματικά και κοινωνικά.
Όλες αυτές είναι ενδείξεις και σκέψεις που στα επόμενα χρόνια θα γίνουν έρευνες για να διεξαχθούν συμπεράσματα και να γίνουν μελλοντικά σχέδια και προτάσεις. Και δεν αναφερθήκαμε βέβαια σε ένα πολύ σημαντικό δικαίωμα αυτό των προσωπικών δεδομένων που σε εποχή covid φαίνεται να καταστρατηγείται συστηματικά στο βωμό της υγείας. Πόσο όμως εκτεθειμένοι μπορούμε να στεκόμαστε απέναντι στους άλλους όταν κοινοποιούνται στοιχεία για την προσωπική μας υγεία, τις συνθήκες διαβίωσής μας, το οικονομικό μας υπόβαθρο; Πώς άραγε μπορεί να νιώθει ένα παιδί όταν απέναντι στους συμμαθητές του εκτίθεται γιατί δεν διαθέτει τα κατάλληλα μέσα τεχνολογίας για να συμμετάσχει στο «σύγχρονο» σχολείο; Πώς άραγε μπορεί να νιώθει ένας εργαζόμενος σε μία επιχείρηση, σε μία δημόσια ή ιδιωτική δομή όταν κρίνεται και περιθωριοποιείται επειδή έχει νοσήσει;
Πώς μπορεί να νιώθει κάποιος που νοσηλεύεται σε μία δομή ψυχικής υγείας και αδυνατεί να έρθει σε φυσική επικοινωνία με δικούς του ανθρώπους; Με ποιο τρόπο διασφαλίζεται το δικαίωμα στην δική του προσωπική ψυχική υγεία;
Σήμερα δεν μπορούμε να μιλήσουμε για την εποχή μετά covid, μπορούμε ωστόσο να συμπεράνουμε ότι θα είναι περισσότερο αναγκαίο από κάθε άλλη φορά η διασφάλιση της ισότητας απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα. Φαίνεται ότι θα είναι επιβαρημένη συναισθηματικά η εποχή όπου ο ένας θα αντικρίσουμε τον άλλον ελεύθερα από κρατικούς περιορισμούς. Φαίνεται ότι σε εκείνη τη μετά covid εποχή ο ένας θα έχει ανάγκη να στηριχθεί στον άλλον μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα που σέβεται τον κάθε έναν ξεχωριστά και μοναδικά και προστατεύει την προσωπική του αξιοπρέπεια.