Η περίοδος αυτή που ήδη διανύουμε έιναι πρωτόγνωρη και μοναδική. Σίγουρα έχουμε έρθει αντιμέτωποι με ποικίλες δυσκολίες στην καθημερινή μας ρουτίνα τώρα που τα σχολεία είναι κλειστά λόγω του κινδύνου εξάπλωσης του covid19. Η οδηγία των ειδικών να παραμείνουμε στο σπίτι είναι επιτακτική αλλά δεν είναι και τόσο απλή τελικά. Θεωρούμε πολύ σημαντικό να σας αναφέρουμε κάποιες πρακτικές συμβουλές έτσι ώστε να διατηρήσετε την καθημερινή λειτουργικότητα της οικογένειας και να αποφύγετε εντάσεις και συναισθηματικούς κινδύνους που μπορεί να προκύψουν.
Ι. Αρχικά, το πιο σημαντικό είναι να διατηρηθεί μια ρουτίνα προσαρμοσμένη στη νέα καθημερινότητα. Θα οργανώσει όλα τα μέλη της οικογένειας. Είναι βοηθητικό εμείς ως ενήλικες να φτιάξουμε μία ρουτίνα και να την ακολουθούμε κάθε μέρα. Με τον τρόπο αυτό, τα παιδιά θα ξέρουν τί να περιμένουν αλλά και εμείς οι ενήλικες δεν θα αγχωνόμαστε στο «Και τώρα τί κάνουμε;». Προτείνουμε σαν παράδειγμα να εντάξετε:
(1) Ξεκινήστε το πρωινό σας όμορφα. Είναι σημαντικό το πρωί να κάνετε μία ολιγόλεπτη συζήτηση με τα παιδιά, να αναφέρετε τι μέρα είναι και να πάρετε το πρωινό σας μαζί. Μην «μετακινηθείτε» πολύ από το ωράριο που είχατε πριν το κλείσιμο των σχολείων. Πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας ότι δεν είμαστε διακοπές. Η μέρα μας καλό είναι να ξεκινάει σχετικά νωρίς. Επηρεάζει σημαντικά το συναισθηματικό και ενεργητικό κομμάτι η ώρα που ξυπνάμε και η ώρα που πάμε για ύπνο.
Στη συνέχεια φροντίστε να αερίσετε μαζί το δωμάτιο, να το τακτοποιήσετε και προτείνετε στα παιδιά να φορέσουν ρούχα. Όταν είμαστε συνέχεια με πυτζάμες είναι δύσκολο να κατανοήσουμε την εναλλαγή των ημερών και νιώθουμε λιγότερο λειτουργικοί. Έπειτα, οργανώστε δραστηριότητες:
- Δραστηριότητες οργανωμένες στο τραπέζι – ανάλογα με την ηλικία – παζλ, πλαστελίνη, κατασκευές, μελέτη, ανάγνωση, ζωγραφική, γραφοκινητικές ασκήσεις, βιβλία γενικών γνώσεων για να δουλέψετε κατανόηση και αντίληψη. Δημιουργήστε ένα πρόγραμμα έτσι ώστε να ξέρει το παιδί τί θα ακολουθήσει. Σεβόμαστε τον χρόνο συγκέντρωσης του παιδιού και όταν διακρίνουμε σημάδια εκνευρισμού ή κόπωσης κάνουμε διαλείμματα και εναλλαγή δραστηριοτήτων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε γονείς και όχι δάσκαλοι ή παιδαγωγοί. Για το λόγο αυτό καλό είναι να μην προσπαθήσουμε να τους διδάξουμε νέα ύλη. Ο στόχος είναι αυτό το διάστημα τα παιδιά να βρίσκονται σε μία εγρήγορση, να υπάρχει γνωστική επεξεργασία.
- Τα βιβλία γενικών γνώσεων μπορούν να σας βοηθήσουν να εξερευνήσετε νέα θέματα. Ξεκινήστε από θέματα που ενδιαφέρουν πραγματικά τα παιδιά. Αυτό το διάστημα θα είναι μία ευκαιρία και για σας να ξεσκονίσετε τις γνώσεις σας. Αν τώρα παρατηρήσουμε ότι τα παιδιά δυσκολεύονται και δεν είναι πρόθυμα, ξεκινήστε από θέματα που τα γνωρίζουν καλά και τους είναι οικεία έτσι ώστε να μην νιώθουν ότι δεν τα καταφέρνουν. Προτείνουμε για τα παιδιά του Δημοτικού απλές επαναληπτικές ασκήσεις.
(2) Έπειτα, προσπαθήστε να εντάξετε κινητικές δραστηριότητες. Προσαρμόστε διαφορετικά το καθιστικό και μαζέψτε τα περιττά πράγματα από το σπίτι έτσι ώστε να υπάρχει χώρος. Η μουσική βοηθάει πολύ. Προτρέψτέ τα να χοροπηδήξουν, παίξτε μαζί τους με με μία μαλακή μπάλα ή ότι άλλο μπορείτε να σκεφτείτε. Η κινητική εκτόνωση είναι πολύ σημαντική για τα παιδιά. Καλό είναι αυτό το διάστημα να είστε λίγο πιο ανεκτικοί στην ακαταστασία και στο θόρυβο.
(3) Ελεύθερος χρόνος για παιχνίδι – ξεκούραση για τους γονείς. Στο χρόνο αυτό περιορίστέ τα παιδιά στο δωμάτιό τους. Είναι σημαντικό να έχετε έστω και λίγο χρόνο για εσάς. Εκμεταλλευτείτε τη στιγμή και πιείτε έναν καφέ με τον σύντροφό σας ή με κάποιον φίλο διαδικτυακά.
(4) Οργάνωση – βοήθεια – συμμετοχή στο μεσημεριανό γεύμα. Μην τα κάνετε όλα μόνοι σας. Τα παιδιά είναι σημαντικό να συμμετέχουν σε όλες τις δραστηριότητες της οικογένειας. Ανάλογα με την ηλικία, μπορείτε να τους προτείνετε να σας βοηθήσουν στο μαγείρεμα ή ακόμα και να μαγειρέψουν κάποιο απλό γεύμα με την επιτήρηση και την καθοδήγησή σας .
(5) Μεσημεριανή χαλάρωση σε οθόνη με χρονόμετρο – ξεκούραση για τους γονείς. Αφήστε την ενασχόληση με την οθόνη για το μεσημέρι που χρειάζεστε μία ανάπαυλα. Φροντίστε ωστόσο να είστε σίγουροι για το τί θα παρακολουθήσουν ή θα δουν στην οθόνη.
(6) Απόγευμα: Οργανωμένο παιχνίδι μαζί με τα παιδιά τύπου επιτραπέζιο, κρυμένος θησαυρός, lego, uno, playmobil και ότι ευχαριστεί κάθε παιδί. Μπορείτε να κάνετε κατασκευές, κολάζ, να παιίξετε με ζυμάρι καθώς και ένα επιτραπέζιο όλοι μαζί.
(7) Ελεύθερος χρόνος ή παιχνίδι σε οθόνη ή περίπατος στη γειτονιά. Αυτή την περίοδο οι οδηγίες είναι να μένουμε σπίτι. Ωστόσο, τα παιδιά δεν πρέπει να χάσουν την επαφή με την εξωτερική πραγματικότητα. Με τον τρόπο αυτό θα έχουν εικόνες από το οικείο περιβάλλον τους στο οποίο θα πρέπει να ενταχθούν ξανά μετά από κάποιο διάστημα.
(8) Προετοιμασία βραδινού!
(9) Παρακολουθήστε μαζί με τα παιδιά σας μία ταινία ή ξεκινήστε μία παιδική σειρά έτσι ώστε να υπάρχει συνέχεια και για την επόμενη ημέρα και να έχει κάτι να περιμένει.
(10) Πριν από τον ύπνο βοηθάει πολύ η ανάγνωση παραμυθιών, μυθιστορημάτων ή μικρών ιστοριών έτσι ώστε να γίνει ομαλή μετάβαση στον ύπνο. Είναι μία ευκαρία να διαβάσετε μαζί αγαπημένα σας παλιά βιβλία ή ξεχασμένα βιβλία που έχετε στην βιβλιοθήκη. Βρείτε ευκαιρία και συζητήστε για τα βιβλία που διαβάζετε. Με τον τρόπο αυτό θα ενεργοποιήσετε την φαντασία τους, θα δουλέψετε την κριτική τους ικανότητα και θα επικοινωνήσετε μαζί τους.
ΙΙ. Θα σας πρότεινα να ελέγχετε τις πληροφορίες μέσα στο σπίτι. Μην έχετε συνέχεα την τηλεόραση ανοιχτή και προτιμήστε να ακούσετε ειδήσεις μία φορά την ημέρα όταν τα παιδιά θα είναι απασχολημένα με κάτι άλλο. Αυτό θα βοηθήσει πραγματικά και εσάς. Η συνεχή ροή ειδήσεων με τον τρόπο που προβάλλονται από τα ΜΜΕ αυτό το διάστημα προκαλεί άγχος και ανησυχία. Σε τυχόν ερωτήματα που έχουν τα παιδιά, απαντήστε σε κάθε ερώτησή τους με ειλικρίνεια και απλά λόγια. Πέρνουμε σαν γνώμονα παντα την ηλικία των παιδιών μας.
ΙΙΙ. Τα παιδιά όπως και εμείς έχουν ανάγκη από κοινωνικοποίηση. Είναι πολύ σημαντικό να κρατάμε επαφή με τους φίλους τους και να προτρέπουμε τα παιδιά να επικοινωνούν μία φορά την ημέρα με κάποιον φίλο τους. Χρησημοποιήστε μέσα που τους ελκύουν. Αν τώρα είναι παιδιά ικρότερης ηλικίας φροντίστε να επικοινωνείτε με συγγενικά πρόσωπα όπως τον παππού και την γιαγιά.
IV. Η ολοήμερη παραμονή των παιδιών στο σπίτι, θα χρειαστεί νέους κανόνες που θα σχετίζονται κυρίως με τα ωράρια του ύπνου, τη συχνότητα των γευμάτων, την παραμονή μπροστά σε μία οθόνη. Φροντίστε να είναι απλοί και κατανοητοί και να υποστηρίζονται εξίσουν και από τους δύο γονείς – φροντιστές στο σπίτι. Σε κάποιες περιπτώσεις βοηθάει να τους αναγράψετε σε ένα χαρτί και να το τοποθέτησετε σε ένα εμφανή σημείο έτσι ώστε να υπάρχει συνεχής υπενθύμιση.
V. Σας προτείνουμε να γράψετε μία λίστα εργασιών με πράγματα που θέλετε να κάνετε στο σπίτι. Κάθε μέρα αναθέσετε και μία εργασία στα παιδιά σχετικά με καθάρισμα ντουλαπιών, βιβλιοθηκών κτλ. Αυτή η περίοδος είναι μία ευκαιρία να απαλλαγείτε από άχρηστα αντικείμενα ενώ παράλληλα βοηθάμε τα παιδιά να είναι υπεύθυνα για τα πράγματά τους και τα κρατάμε σε εγρήγορση. Στην αρχή κάντε μαζί αυτές τις δουλιές, δείξτε τους τον τρόπο για να αποφύγετε τυχόν αντιρρήσεις. Φροντίστε να αναθέσετε εξίσου σε όλα τα παιδιά που βρίσκονται στο σπίτι και όχι επιλεκτικά.
VI. Οι γονείς και κηδεμόνες, ως ενήλικες λογικό είναι να χρειάζονται χώρο και χρόνο μόνοι μέσα στη μέρα. Αυτό είναι σημαντικό να διαφυλαχθεί για να μην υπάρξει ψυχική και σωματική κόπωση καθώς και συγκρούσεις μεταξύ γονέων. Είναι πιθανό αυτό το διάστημα οι συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια να είναι αυξημένες λόγω των αλλαγών στην καθημερινότητα αλλά και πιθανών οικονομικών δυσκολιών που μπορεί να προκύψουν αυτή την περίοδο. Διαχωρίστε τις αρμοδιότητες της ημέρας. Όταν ο ένας γονέας ασχολείται με τα παιδιά ο άλλος μπορεί να έχει ελεύθερο χρόνο ή να κάνει άλλες εργασίες μέσα στο σπίτι. Αν ένας από τους δύο εργάζεται, συζητήστε μαζί του τί μπορεί να κάνει με τα παιδιά με την επιστροφή του στο σπίτι. Αναλογιστείτε ότι αυτό το διάστημα θα είναι μακρύ και πρέπει να διαφυλάξετε την ψυχική σας υγεία.
VII. Η έκθεση των παιδιών σε οθόνες να είναι περιορισμένη. Προσπαθήστε να επιλέγετε παιχνίδια που δεν περιλαμβάνουν ιδιαίτερη ένταση και σκηνές βίας έτσι ώστε να μην προκαλείται επιπλέον εκνευρισμός. Χρησιμοποιείστε χρονόμετρο έτσι ώστε να μη ξεφεύγετε αρκετά με τον χρόνο. Είναι πολύ πιθανό να αυξηθεί ο χρόνος έκθεσης σε οθόνες τις επόμενες εβδομάδες, επιλέξτε τί ακριβώς θα κάνουν. Ισως είναι μία ευκαιρία να μοιραστείτε τα ενδιαφέροντά τους και να παίξετε κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι μαζί τους. Με τον τρόπο αυτό θα έρθετε πιο κοντά στα παιδιά.
Τέλος, όσο είναι δυνατόν κρατήστε μια ισορροπία στη διατροφή τους η οποία επηρεάζει άμεσα την ενέργεια και τη διάθεση τους. Προτιμήστε να μην καταναλώνετε συσκευασμένα προϊόντα.
Αυτό το διάστημα θα είναι διαφορετικό για όλους. Το θετικό είναι ότι δεν θα κρατήσει για πάντα. Οι παραπάνω συμβουλές θα σας βοηθήσουν να διαφυλάξετε τη συναισθηματική ισορροπία όλης της οικογένειας. Είμαστε στη διάθεσή σας για ότι χρειαστείτε.
Χριστοδουλάκη Ιωάννα, Ψυχολόγος, MSc Ειδικής Αγωγής