Τα τελευταία χρόνια ο όρος της συμπερίληψης στην εκπαίδευση (inclusion Education) ακούγεται όλο και πιο πολύ. Στην σχολική τάξη σύμφωνα με τον ορισμό που έχει υιοθετηθεί από την UNESCO, «συμπεριληπτική εκπαίδευση είναι η διαδικασία εκείνη που επιχειρεί να δημιουργήσει ένα μαθησιακό περιβάλλον, κατάλληλο για όλες τις κατηγορίες παιδιών, ανεξαρτήτως των ιδιαιτεροτήτων του. Ανταποκρίνεται στην εκπαίδευση όλων των ηλικιών, παιδιών, νέων και ενηλίκων, και επιχειρεί την κατάργηση του αποκλεισμού, του διαχωρισμού και της περιθωριοποίησης οποιουδήποτε ατόμου κατά την εκπαιδευτική πράξη. Προβλέπει ακόμη την τροποποίηση και βελτιστοποίηση των εκπαιδευτικών στρατηγικών και προσεγγίσεων, στοχεύοντας στην ισότιμη εκπαίδευση όλων».
Επομένως η συμπεριληπτική εκπαίδευση αποσκοπεί στην πλήρη αποδοχή των διαφορετικών ικανοτήτων των παιδιών, στην ανταπόκριση των εκπαιδευτικών σε όλες τις μαθησιακές ανάγκες τους και στην ισότιμη μεταχείρισή τους, χωρίς διακρίσεις, για αποφυγή του στιγματισμού και της περιθωριοποίησης . Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η ένταξη των παιδιών με αναπηρία ή με εκπαιδευτικές ανάγκες σε μία σχολική τάξη θεσμοθετήθηκε η παράλληλη στήριξη. Η παράλληλη στήριξη παρέχεται σε μαθητές που μπορούν με κατάλληλη ατομική υποστήριξη να παρακολουθήσουν το αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα της τάξης, σε μαθητές με σοβαρότερες εκπαιδευτικές ανάγκες όταν στην περιοχή τους δεν υπάρχει άλλο πλαίσιο ΕΑΕ (ειδικό σχολείο, τμήμα ένταξης) ή όταν η παράλληλη στήριξη καθίσταται απαραίτητη – βάσει της γνωμάτευσης του ΚΕΔΔΥ (ΚΕΔΑΣΥ) – εξαιτίας των ειδικών εκπαιδευτικών τους αναγκών.
Ο εκπαιδευτικός της τάξης και ο εκπαιδευτικός της παράλληλης στήριξης καλούνται να εφαρμόσουν την συνεργατική διδασκαλια (co-teaching) ή συνδιδασκαλία (ΙΕΠ, 2017) με στόχο να μην περιθοροποιηθει κάποιος μαθητής αλλά να αξιοποιηθούν οι διαφορετικές δυνατότητες του κάθε παιδιού. Η συνεργασία των εκπαιδευτικών αποτελεί βασικό παράγοντα για την επίτευξη της.
Υπάρχουν τα εξής μοντέλα συνδιδασκαλίας (Sileo, & Garderen, 2010. Μαυροπαλιάς, 2013, Ζώνιου-Σιδέρη & Βλάχου, 2010):
- Ένας διδάσκει, ένας βοηθάει (One teach – One assist). Ο ένας εκπαιδευτικός πραγπατοποιεί διδακτική παρέμβαση, ενώ ο άλλος περιφέρεται στην τάξη παρέχοντας βοήθεια σε όποιον μαθητή την χρειαστεί.
- Ένας διδάσκει, ένας παρατηρεί (one teach- one observe). Ένας από τους δύο εκπαιδευτικούς διδάσκει, ο άλλος παρατηρεί και εντοπίζει τις αδυναμίες, τη συμμετοχή των παιδιών και συλλέγονται χρήσιμα στοιχεία για να βελτιωθεί ή να αναδιαμορφωθεί η διδακτική παρέμβαση.
- Ομαδική διδασκαλία (Team teaching). Αυτό το μοντέλο απαιτεί την πλήρη συνεργασία των εκπαιδευτικών σε σχεδίαση μαθήματος, διδακτικής παρέμβασης και αξιολόγηση των μαθητών.
- Εναλλακτική διδασκαλία (Alternative teaching). Ο ένας δάσκαλος διδάσκει μια μικρή ομάδα μαθητών με ιδιαίτερες δυσκολίες ή ανάγκες διαφοροποίησης του μαθήματος, ενώ ο άλλος δάσκαλος διδάσκει όλη την τάξη.
- Παράλληλη διδασκαλία (Parallel teaching). Σε αυτό το μοντέλο οι μαθητές χωρίζονται σε δυο ετερογενής ομάδες και οι κάθε εκπαιδευτικός καλείται να διδάξει σε μία από αυτές. Οι εκπαιδευτικοί σχεδιάζουν μαζί την διδασκαλία αλλά διδάσκουν ξεχωρίστα τις δύο ομάδες, ταυτόχρονα.
- Διδασκαλία σε κέντρα/σταθμούς μάθησης (Station teaching). Οι δύο εκπαιδευτικοί ετοιμάζουν δραστηριότητες σύμφωνες με τους στόχους διδασκαλίας για διαφορετικές ετερογενείς ομάδες μαθητών σε οργανωμένες γωνιές της τάξης και οι εκπαιδευτικοί τους καθοδηγούν.
Τα παραπάνω μοντέλα συνδιδασκαλίας στοχεύουν στον μη διαχωρισμό και στιγματισμό των μαθητών με εκπαιδευτικές ανάγκες και για αυτό τον λόγο ιδιαίτερα για τα πρώτα δύο μοντέλα συνιστάται η εναλλαγή ρόλων των εκπαιδευτικών. Τα παιδιά πρέπει να έχουν την εικόνα δύο εκπαιδευτικών της τάξης και όχι την εικόνα του εκπαιδευτικού της τάξης και του εκπαιδευτικού ενός συγκεκριμένου μαθητή.
«Αν βοηθήσουμε όλους τους μαθητές μας να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους, τότε θα έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να επιζήσουμε ως δημοκρατία σε μία εποχή τόσο απαιτητική από τεχνολογική και κοινωνική σκοπιά» Bruner.
Βιβλιογραφία:
Μαυροπαλιάς, Τ. (2013). Αξιολόγηση του προγράμματος της Παράλληλης Στήριξης (Doctoral dissertation, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Σχολή Παιδαγωγική Φλώρινας. Τμήμα Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης).
Τσερμίδου, Λ., & Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2020). Η διαφοροποιημένη παιδαγωγική στο πλαίσιο της ενταξιακής εκπαίδευσης: ερευνώντας τις πρακτικές τελειόφοιτων νηπιαγωγών. Διάλογοι! Θεωρία και πράξη στις επιστήμες αγωγής και εκπαίδευσης, 6, 209-238.
Sileo, J. M., & van Garderen, D. (2010). Creating optimal opportunities to learn mathematics: Blending co-teaching structures with research-based practices. Teaching Exceptional Children, 42(3), 14-21.