Ο εξελικτικός τραυλισμός είναι μία σύνθετη και πολυπαραγοντική διαταραχή της ομιλίας. Χαρακτηρίζεται από παύσεις, οι οποίες έχουν τη μορφή ακούσιων και επαναλαμβανόμενων κολλημάτων, επαναλήψεων ήχων, συλλαβών, λέξεων, επιμηκύνσεων ήχων ή μπλοκαρισμάτων. Συχνά οι παραπάνω λεκτικές συμπεριφορές συνοδεύονται από μη λεκτικές συμπεριφορές όπως:
α. συσπάσεις του προσώπου ή του σώματος
β. απώλεια της βλεμματικής επαφής
γ. απώλεια ελέγχου του ρυθμού της αναπνοής.
Οι καταστάσεις (λέξεις, πρόσωπα, επικοινωνιακά πλαίσια) όπου γίνεται αντιληπτό ότι ενισχύουν τη δυσρυθμική ομιλία αποφεύγονται, εξαιτίας του άγχους και του φόβου του τραυλικού επεισοδίου αλλά και της άσχημης αντιμετώπισης από τον ακροατή. Ιδιαίτερα στην εφηβεία και την ενήλικη ζωή, όπου πια μιλάμε για επίμονο τραυλισμό, έχει παρατηρηθεί, ότι ο τραυλισμός μπορεί να έχει συναισθηματικές και ψυχολογικές επιδράσεις λόγω αδυναμίας επιτυχούς επικοινωνίας.
Ορισμένες συμβουλές για να βοηθήσετε το παιδί σας:
- Μην πανικοβάλλεστε, αποδεχτείτε το παιδί σας όπως ακριβώς είναι. Είναι το πιο σημαντικό που μπορείτε να κάνετε για εκείνο.
- Μειώστε τις επικοινωνιακές και γλωσσικές σας απαιτήσεις και μη θέτετε υπερβολικούς και μη ρεαλιστικούς στόχους.
- Μην το διορθώνετε, διακόπτετε και συμπληρώνετε. Δώστε του όσο χρόνο χρειάζεται.
- Μέσα από παιχνίδια εναλλαγής σειράς βοηθήστε όλα τα μέλη της οικογένειας και εκείνον να μάθει να περιμένει τη σειρά του. Δώστε του να καταλάβει, ότι έχει όσο χρόνο χρειάζεται, όταν είναι η σειρά του, αλλά δεν μπορεί να ’’κλέβει’’ τη σειρά του άλλου.
- Μη σχολιάζετε τον τρόπο που αναπνέει και μη του υποδείξετε πώς να ελέγχει την αναπνοή του. Η προσπάθεια παρέμβασης σε μια λειτουργία που γίνεται αντανακλαστικά όπως η αναπνοή και η ομιλία, μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα. Μειώστε την ταχύτητα που εσείς μιλάτε και γενικά προσφέρετε στο παιδί σας τη δυνατότητα να ακούει ένα σωστό ρυθμό ομιλίας και έναν διάλογο όπου ο ένας δε διακόπτει τον άλλον.
- Παρουσιάστε δυσρυθμίες στη ροή της ομιλίας σας χωρίς ένταση και δευτερεύουσες μη λεκτικές συμπεριφορές ώστε να μην νιώθει ενοχές για αυτό που του συμβαίνει. Με αυτό τον τρόπο θα νιώθει ότι δεν είναι ο μόνος στον οποίο του συμβαίνει «αυτό» και πιθανότατα μοιραστεί πιο εύκολα τα συναισθήματά του για ότι του συμβαίνει.
- «Εκθέστε» το παιδί σας σε ένα σωστό πρότυπο ομιλίας, επαναλαμβάνοντας αυτό που είπε με σωστή ροή.
- Μη ζητάτε από το παιδί να δίνει αναφορά για τα πάντα. «Πώς τα πήγες στο σχολείο; Έφαγες; Ήσουν καλό παιδί;» Σχολιάστε εσείς τη μέρα σας και δώστε του χρόνο να μιλήσει και εκείνος για τη δική του. Αν δεν θέλει κάποιες φορές δεν πειράζει. Δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη κάτι αρνητικό. Μπορεί απλώς να μην έχει διάθεση.
- Έχετε βλεμματική επαφή με το παιδί, όταν του μιλάτε και σας μιλάει και όχι μόνο όταν παρουσιάζει δυσρυθμίες . Περάστε στο παιδί σας το μήνυμα, ότι η προσοχή σας είναι στραμμένη σε εκείνον και σε αυτό που λέει και όχι στον τρόπο που το λέει. Καλό είναι να μην υπάρχουν πολλά περιβαλλοντικά ερεθίσματα π.χ τηλεόραση ανοιχτή, ράδιο υπολογιστή.
- Αφιερώστε προσωπικό χρόνο στο παιδί σας χωρίς να παρεμβάλλονται τα άλλα αδερφάκια. Προσπαθήστε αυτός ο χρόνος να είναι ένα 5΄, ώστε να είναι σίγουρο ότι θα βρίσκεται χρόνο όσες περισσότερες μέρες (τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα). Να είναι συγκεκριμένη ώρα, ώστε να γίνει μια ρουτίνα για το παιδί και να το περιμένει.
- Προετοιμάστε το παιδί για κάθε επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο θα βρεθεί , π.χ βόλτα στο πάρκο, επίσκεψη σε σπίτι φίλων, παιδικό πάρτι. Έχετε ένα καθημερινό πρόγραμμα, μια ρουτίνα με κανόνες στο σπίτι για το φαγητό και τον ύπνο.
- Δεν επιβραβεύουμε την τραυλική συμπεριφορά αποφεύγοντας να μαλώσουμε το παιδί όταν κάνει κάτι λάθος. Του εξηγούμε το λάθος, ότι όλοι κάνουμε λάθος και του δίνουμε τη δυνατότητα να λύσει το πρόβλημα με τη βοήθειά μας.
- Τονώστε την αυτοπεποίθηση του παιδιού. Επιβραβεύστε το για μια σωστή πράξη, χωρίς όμως να του ζητάτε να απολογηθεί, γιατί δεν το κάνει πάντα.
Είναι πολύ σημαντικό το ίδιο το παιδί να νιώθει αποδεκτό από την οικογένειά του και ιδιαίτερα από τους γονείς του. Προσπαθούμε να είμαστε δίπλα του , κοντά του αλλά αποφεύγουμε να μιλάμε συνέχεια για το τραυλισμό και για αυτό που του συμβαίνει. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας για να μάθει να μάθει να ελέγχει και να ζει με τον τραυλισμό. Δεν χρειάζεται να ασχολούμαστε συνέχεια με αυτό. Επικεντρωνόμαστε στα θετικά του παιδιού μας και προσπαθούμε να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή του.
Σδούκου Ειρήνη
Λογοθεραπεύτρια NDT –SI.